Քիմիական ռեակցիաների դասակարգումը, ըստ ելանյութերի և վերջանյութերի թվի փոփոխության

Տեղակալման է  կոչվում  պարզ և բարդ  նյութերի միջև  ընթացող  ռեակցիան, որի  ընթացքում  պարզ  նյութի  ատոմները  տեղակալում են  բարդ նյութի  ատոմներից մեկին,  որից  առաջանում է  նոր պարզ և նոր բարդ նյութ:
Փորձ 1.  Տեղակալման  ռեակցիա
  ակտիվ մետաղներից-Zn, Be, Fe, Mg

Zn+2HCl―>―>ZnCl₂+H₂ 

2Al+6HCl―> 2AlCl₃+3H₂

Mg+H₂SO₄―> MgSO₄+H₂

2Al+3H₂SO₄―> Al₂(SO₄)₃+3H₂

2H₂+O₂ ―>H₂O+Q    ջերմանջատիչ  ռեակցիան  ընթանում է  ռադիկալային  մեխանիզմով

Ցինկի, ալյումինի և մագնեզիումի  վրա  ավելացրեցինք  աղաթթու: Անջատվեց  ջրածին,  բայց  չթողեցինք, որ կորի  և կատարեցինք  միացման  ռեակցիա՝  թթվածինն այրելով:

Տեղակալման ռեակցիաները  միշտ  օքսիդավերականգնման ռեակցիաներ են:

Na-ալկալիական

Sr,Ba,Ca-հողալկալիական

2Na+2HOH―>2NaOH+H₂

Փորձը կատարելու ժամանակ  լցնում ենք  հայտանյութ՝  ֆենոլֆտալեինը: Ստանում ենք  մորու  գույն:

Ca+2HOH―>Ca(OH)₂+H₂

Միացման ռեակցիա- հրավառություն

Միացման ռեակցիաների ընթացքում երկու կամ ավելի նյութերից առաջանում է մեկ նյութ:

2Mg+O₂―>2MgO+Q    վերօքս

Քայքայման ռեակցիա-մալախիտի քայքայումը

 Քայքայման ռեակցիաների ժամանակ մեկ նյութից ստացվում են երկու կամ ավելի նյութեր:

(CuOH)₂CO₃―>CuO+CO₂+H₂O

             Գույնի  փոփոխության, գազի անջատման և ջերմակլանիչ  ռեակցիա:

հրաբուխ

Ca(OH)₂+CO₃―>CaCO₃+H₂O

Ամոնիումի երկքրոմատ

(NH₄)Cr₂O₇―>N₂+Cr₂O₃+4H₂O

                Ջերմանջատիչ,  գույնի  փոփոխության, գազի անջատումով, վերօքս  ռեակցիա է:

Փոխանակման  ռեակցիա

NaOH+HCl―>NaCl+H₂O

                                  Փոխանակման,չեզոքացման ռեակցիա

Ca(OH₂)+2HCl―> CaCl₂+2H₂O

                           Փոխանակման, չեզոքացման,  ջերմանջատիչ,  իոնափոխանակման

Չեզոքացման է  կոչվում  հիմքի և  թթվի միջև  ընթացող ռեակցիան, որոնց  հետևանքով  առաջանում է  աղ  և ջուր:

Ֆոսֆոտ  իոնի  հայտնաբերման ռեակցիա, փոխանակման  ռեակցիա

Na₃PO₄+3AgNO₃―>Ag₃PO₄+3NaNO₃